Auteur: Daan van Pagee

Multiloog

‘Ik leg zelf mijn ellende op tafel.’ Heinz Mölders

Interview in het Parool door Paul van Liempt, op 30 januari 2007 

Klinisch psycholoog Heinz Mölders werkte zich op van automonteur tot klinisch psycholoog. Hij koos in zijn vakgebied niet het gebaande pad, maar ontwikkelde een eigen methode. ‘Het gaat om onvoorwaardelijk naar elkaar luisteren, zonder etiketjes plakken.’

Op zijn werkkamer in Oud West hangt een tekening die zijn werkwijze bij uitstek typeert. Drie geleerde heren staan rond een snijtafel met verdwaasde uitdrukkingen op het gezicht naar een vis op het droge te kijken. De begeleidende tekst: ‘Om de vis te begrijpen moet je het water kennen.’ Het is precies de reden waarom hij niet als psycholoog ‘in een klinische omgeving’ aan het werk wilde. Zijn devies: je moet de mens nooit, net als die vis, uit zijn sociale context halen.

Tijdens zijn studie psychologie aan de Rijks Universiteit Utrecht merkte Heinz Mölders (59), van het INCA-projectbureau (International Communication Amsterdam), dat er veel te weinig aandacht werd besteed aan hoe mensen in het dagelijks leven functioneren. Eenzijdige boekenkennis prevaleerde boven wat mensen ‘concreet meemaken.’ Het stond hem tegen dat er vanuit een psychologiserende- en medische visie naar mensen werd gekeken. De van tevoren bedachte theorie werd toegepast om iemand in het juiste hokje te krijgen.

Om in een lacune te voorzien richtte de met een sonore stem en licht Duits accent sprekende Mölders tien jaar geleden de zogenaamde ‘Multiloog-groepen’ op. Multiloog staat letterlijk voor ‘stemmen die gehoord dienen te worden.’ Tijdens de bijeenkomsten, op neutraal terrein gehouden in een buurtcentrum in Amsterdam West, wisselen mensen met verschillende achtergronden ervaringen uit over psychisch lijden in hun dagelijks leven. Mölders: “Voortdurend leggen we elkaar de wereld uit, vertellen we de ander hoe hij moet denken en leven, terwijl die vaak zelf het beste weet wat hij moet doen. Natuurlijk, je hebt anderen nodig om de blinde vlekken bij jezelf te ontdekken, maar het is cruciaal dat je zelf het heft in handen neemt, of het initiatief weer terugpakt.”

In ‘een veilige omgeving’ mag iedereen zijn of haar verhaal vertellen, zonder dat de alwetende psycholoog aan het duiden of verklaren is. Sterker nog: als het zo uitkomt neemt Mölders zelf de kwetsbare positie in door over zijn eigen ellende te beginnen. Vijf jaar geleden reed hij na een Multiloog-bijeenkomst ’s avonds laat naar huis, toen opeens zijn koffer door een straatovervaller, die met nog twee anderen opereerde, werd afgepakt. Hij rende achter de overvaller aan, door donkere paden en bosjes in Bos en Lommer, tot hij achter een bus door de overvaller en zijn kornuiten werd aangevallen. Hij werd bewerkt met negen messteken. Ruim een maand lag hij in het ziekenhuis, waar zijn buik helemaal werd opengesneden, zijn milt moest worden weggehaald en een paar zenuwen in zijn linkerbeen geknakt waren. Door over zijn eigen nare ervaringen te verhalen is hij voor de andere bezoekers nog geloofwaardiger, zegt hij.

Tijdens het lange revalidatieproces ging hij bij wijze van therapie beeldhouwen. Een paar destijds gemaakte kunstwerken op zijn kamer zijn de stille getuigen van die inspanning. De expressionistische schilderijen aan de wand zijn ook van eigen makelij. De afbeeldingen sieren de informatiefolders van Multiloog. Hij schildert al heel lang, als hobby naast zijn werk.

Bijdrage aan de stad
“Ik ben geboren in het kleine Duitse dorpje Sonsbeck, net over de grens. Na de lagere school ben ik meteen gaan werken volgens het in Duitsland bekende systeem van gezel en meester. Ik heb een tijdje gewerkt als (meester) automonteur, waarna ik hard studeerde om via het tweede kans onderwijs eindexamen te doen. Dat verschafte mij toegang tot de universteit.”

“Het was heel bijzonder dat ik ging studeren. Ik verkeerde in een omgeving waarin heel weinig academici vertoefden. In mijn familie had je geen intellectuelen, van één oom was bekend dat hij ooit gestudeerd had. Langzamerhand heb ik mijn eigen werk als psycholoog gecreëerd. De Multiloogbijeenkomsten beschouw ik als een succes, zonder inzet van vrijwilligers en andere betrokkenen was dit project nooit tot stand gekomen. Soms zitten er dertig deelnemers tegelijk bij elkaar, die zich vrij voelen omdat anonimiteit gewaarborgd is. Daar zitten ook professionals bij, zoals hulpverleners en buurtwerkers, die verhalen horen uit het echte leven en soms net als ik ook hun sores op tafel leggen.”

“Ik wist toen ik begon met Multiloog dat ik een groot risico nam. Als je buiten de gebaande paden treedt is de kans groot dat je door de gevestigde orde als charlatan wordt gezien. Toch timmeren we al een decennium lang aan de weg en worden we serieus genomen, ook door de overheid. Ook dit jaar krijgen we weer geld van de gemeente, al is het dan niet veel. We ontvangen de helft van wat we hebben aangevraagd. De wethouder vindt het een goed project, maar zegt dat er niet meer financiën beschikbaar zijn omdat ook andere projecten aan hun trekken moeten komen. We dreigen nu wel tegen een muur op te lopen: is het met deze middelen nog verantwoord om door te gaan? In het aanvragen van subsidies, met steeds weer nieuwe criteria, gaat bovendien veel onproductieve tijd en energie zitten. Energie die we juist zouden moeten aanwenden voor de bijeenkomsten van Multiloog.”

Waardering
“We krijgen veel complimenten omdat we onder meer een anti-stigma project zijn. Vergis je niet hoe hardnekkig een etiket kan doorklinken. Als je de diagnose ‘schizofreen’ krijgt, kun je daar je hele leven aan vast zitten. Bij alles wat je doet kijkt de ander door die reducerende medische bril: oh ja, die is schizofreen. Alsof je een soort object bent. Ik heb gemerkt dat waanzin veel menselijker is dan we denken. De grens tussen waanzin en werkelijkheid is echt heel dun en verloopt geleidelijk.”

“We krijgen gelukkig voortdurend adhesie- en steunbetuigingen, uit alle mogelijke hoeken. Vanuit maatschappelijke dienstverlening kregen we te horen dat Multiloog een belangrijke aanvulling is op alle andere manieren om je verhaal kwijt te kunnen. Ze schreven letterlijk: ‘Het is de enige plek waar klanten, familieleden en hulpverleners op voet van gelijkheid met elkaar in gesprek zijn.’ Een van de bezoekers liet ons weten: ‘Het is van essentieel belang dat Multiloog blijft bestaan. Onvoorwaardelijk wordt er geluisterd, zonder oordeel, zonder etiketjes op te plakken. Je wordt er echt gezond.’ Een andere deelnemer vatte de betekenis vond ik mooi samen: ‘Een oase van rust en contact in de hectiek en anonimiteit van de grootstedelijke jungle. Een spuiplek en ook een subtiele vorm van spreken met mensen uit alle lagen.”

Collega’s
“Vanuit INCA hebben we de stichting IPC (Integratie, Participatie en Communicatie) opgezet om Multiloog een breder draagvlak te geven. Ik ben de initiatiefnemer en word bijgestaan door Marianne, onze bureaumedewerkster met wie ik deze ruime kamer deel en Nona, die de bijeenkomsten in het buurtcentrum begeleid. Om onze werkwijze verder uit te dragen werken we met veel vrijwilligers samen die soms ook als ambassadeur voor ons optreden. Verder werken we samen met mensen die een psychiatrsich verleden hebben. Ze zitten onder andere in het bestuur van de stichting. Van de hulpverleners die deze bijeenkomsten bijwonen krijg ik veel steun doordat ze me vaak verzekeren meer oog te krijgen voor hun eigen werksituatie na een avondje Multiloog.”

Sfeer in de stad
“Ik woon een groter deel van mijn leven in Nederland dan in Duitsland, maar zal hier op een bepaalde manier toch altijd een buitenstaander blijven. Als ik in een taxi zit herkent een Turkse chauffeur mijn accent en spreekt me daar op aan. In de zin van: je bent net als ik afkomstig uit een ander land. Bij Nederlanders voel ik soms meer afstand. Ik ben voor hen in dergelijke situaties een niet-Nederlander, minder dan vroeger, maar toch.”

“Ik vind het prettig als mensen, hoe goed bedoeld ook, tijdens het eerste contact, geen Duits met me proberen te praten. Als ze het doen bekruipt mij het gevoel dat ze je toch indirect laten merken dat je de taal niet goed spreekt. Het komt steeds minder voor, maar ik zal me er bij neer moeten leggen dat ik hier altijd een buitenlander blijf.”

Samenzang op de nieuwjaarsreceptie van de Multiloog 2021

Sierk Nawijn (RVD)

Wanneer ik de constatering van de overheid serieus neem — namelijk dat mantelzorgers en vrijwilligers de kwaliteit van het leven verhogen, méér zelfs dan de overheid zelf zou kunnen organiseren — roept dat bij mij, en naar ik verwacht niet alleen bij mij, de volgende vraag op:

Waarom worden deze mantelzorgers en vrijwilligers informeel genoemd, en wat is er zo formeel c.q. professioneel aan commerciële zorgverzekeraars?

Kom erbij Festival Amsterdam

In de workshop ‘de kunst van brievenschijven’ hebben de deelnemers een brief geschreven aan zichzelf. Een jaar later in september 2015 pakte ik mijn brief van de deurmat.

Presentator, dichter, journalist Wim Brands vertelde in het uur van zijn poëzie dat hij wanneer hij naar Hilversum afreisde naar de tv-studio’s een toeslagkaartje kocht voor de internationale trein. Zo kon de dichter tot station Hilversum fantaseren over een persoon die op hem wachtte in Keulen.

Je parelwitte tanden, je donkerbruine winterjas

De hele wereld, alles en iedereen, iedereen alles en de hele wereld mag dood, maar Titia niet, niet Titia

Nu leeft de hele wereld, alles en iedereen, en Titia is dood

Titia is de hele wereld, alles en iedereen is dood

Weg van het vaste land, de krijsende meeuwen
de krachtige wind, het zoute zeewater een lege horizon

Je was het mooist op de fiets, tegen de wind, naar West-Terschelling door de duinen en weer terug naar Oosterend. Mijn God wat was jij mooi, first Lady

Het krakende schelpenpad onder onze voeten
De zoete geur van bloezen in onze neus
De blauwe hemel, wolken pracht, de vogels in de lucht

Het strand, de avondgloed op je gezicht
Je woorden waren zacht en ingetogen
Bescheiden was je stem

Een plek om thuis te zijn
Je verdroeg de onrust in mijn geest

De bloemen in de tuin, je aandacht voor natuur

Het ritme in mijn leven, de orde die jij schiep

Jouw handschrift, mijn dyslexie
Je parelwitte tanden, je donkerbruine winterjas

Je liefde voor het voedsel, de pijnboompitten in de sla

Je liederen, je gezang, je vrolijkheid, tijdens het vouwen van de was

Jij hebt mij lief gehad met heel je wezen met alles wat je bezat

Jouw liefde spreekt, jouw Liefde spreekt!

Uitgesproken op vrijdag 13 april 2012 in uitvaartcentrum Mijnhart, Generaal Foulkesweg 50 te Wageningen.

Mentoren helpen cliënten in het oerwoud van de zorg

In Café de Ponteneur, links Daan van Pagée rechts Rob Gerretsen.      fotografie: Hans van den Bosch

Tekst: Daan van Pagée


Nu de zorg in handen is van commerciële zorgverzekeraars winnen vrijwilligersorganisaties, zoals de Stichting Mentorschap Amsterdam en
 De Regenboog Groep, steeds meer terrein in het zorglandschap. Informele zorg is belangrijker geworden, maar de familie kan die niet altijd bieden. ‘Daarom is er veel behoefte aan nieuwe mentoren,’ zegt Rob Gerretsen, mentor en vrijwilliger bij de Stichting Mentorschap Amsterdam.

Waarom ben je vrijwilliger geworden bij Mentorschap Amsterdam?
Rob: ‘Ik deed al vrijwilligerswerk voor De Regenboog Groep bij het maatjesproject Vonk. Daar help ik mensen met problematische schulden weer op weg naar een overzichtelijk huishoudboekje. Ik stimuleer ze om het voordeel te zien van constructief en gedisciplineerd omgaan met geld en zo uit de schuldproblematiek te komen én te blijven. In het verlengde van mijn vrijwilligerswerk voor De Regenboog Groep kwam het werk van Mentorschap Amsterdam op mijn pad.’

Kun je iets vertellen over Mentorschap Amsterdam?
‘Begin 2000 kwam er in Nederland van verschillende kanten het signaal dat er behoefte was aan ondersteuning van mensen die onvoldoende in staat zijn voor zichzelf belangrijke beslissingen te nemen en die daarvoor ook niet kunnen terugvallen op familieleden, vrienden of kennissen. Daarom is de Stichting Mentorschap Nederland opgericht en een paar jaar later Stichting Mentorschap Amsterdam.’

Wat is de missie van Stichting Mentorschap Amsterdam?
‘Onze missie is om mentorschap mogelijk te maken voor iedere persoon die door zijn ziekte of beperking niet (meer) goed voor zichzelf kan opkomen. Als mentor ben ik de wettelijke vertegenwoordiger van een cliënt. Ik ben verantwoordelijk om beslissingen te nemen over de verzorging en begeleiding van mijn cliënt.’

Zorg en bevoegdheid staat centraal                                                                           © Stichting Mentorschap

Wat voor mensen doen een beroep op een mentor van de Stichting?
‘Door de huidige veranderingen in het nieuwe zorgstelsel wordt het voor mensen met een beperking, zoals dementerende of mensen met een psychische aandoening, steeds moeilijker om door een oerwoud van randvoorwaarden, polissen en belangen de juiste zorg in te kopen. Zelf ben ik als mentor gekoppeld aan een vrouw, waar de familie niet naast de deur woont, die dementerende is. In de beginperiode werk je eerst aan een vertrouwensband en daarna verkennen we samen wat de juiste begeleiding en verzorging is. Uiteindelijk besluiten we met haar familie en de huisarts welke behandeling
er wordt gekozen. Zo heb ik ervoor gezorgd dat ze nu drie dagen per week deelneemt aan activiteiten in een dagcentrum voor dementerenden. Het geeft mij veel voldoening om te zien dat zij ondanks haar dementie nu goed verzorgd wordt en plezier ervaart in haar leven.’

Als mentor ben je wettelijk verantwoordelijk
over je cliënt, hoe zit dat precies?
‘Wanneer je besluit om je als mentor aan te melden bij Stichting Mentorschap Amsterdam word je eerst uitgenodigd voor een kennismakingsgesprek. Aan de hand daarvan wordt er een besluit genomen of de rol van mentor bij je past. Voordat je daadwerkelijk als mentor aan het werk gaat volg je eerst de cursus mentorschap en loop je mee met ervaren mentoren. Wanneer je alle onderdelen met goed gevolg hebt doorlopen ontvang je daarvoor een certificaat van Mentorschap Nederland en wordt er een aanvraag van het mentorschap ingediend bij de rechtbank. Een mentor wordt door de rechtbank benoemd zodat hij of zij de bevoegdheid heeft om de persoonlijke belangen van de betreffende cliënt te vertegenwoordigen.’

Mentor Rob Gerretsen                                                                                                 Foto: De Regenboog Groep

Is er veel behoefte aan nieuwe mentoren in Amsterdam?
‘
Ja, er is veel behoefte aan nieuwe mentoren in Amsterdam, mede door de veranderingen in het nieuwe zorgstelsel, waarin de burger wordt gevraagd om zelf meer initiatief te nemen en de juiste zorg te realiseren. Het aantal ouderen groeit die in het grote aanbod van zorgaanbieders niet goed kunnen onderscheiden welke zorg voor hen de juiste is. Door deze veranderingen in de zorg ontstaan er ook nieuwe kansen om zelfredzaamheid en participatie te realiseren zonder alleen afhankelijk te zijn van geld of van de formele zorgverleners. Als vrijwilliger ervaar ik dat er veel voordeel te behalen is in het verlenen van zorg op informele basis. Er zijn cursussen en themabijeenkomsten bij de Vrijwilligers Academie die mij scherp en betrokken houden naast de periodieke intervisiebijeenkomsten met collega’s. Als mentor bezoek ik mijn cliënt nu twee keer per maand. In het begin besteedde ik er meer tijd aan. Maar nu heb ik ook écht haar vertrouwen gewonnen en krijgt zij de zorg waar ze recht op heeft.’ #

Meer informatie: www. mentorschapamsterdam.nl, Stichting Mentorschap Amsterdam Nieuwe Herengracht 218
1018 DP Amsterdam

Een krantenjongen en het Parklicht

Tekst: Daan van Pagée / Fotografie: Hans van den Bosch

De Oudejaarsloterij is allang weer voorbij en net als vele andere buurtbewoners heb ik niks of bijna niks gewonnen…! Dus fiets ik gewoon weer volop tegen de snijdende wind in; het regent en mijn groene fietstas van de Regenboog Groep is gevuld met interessante verhalen in deze nieuwe ‘Dwars door de buurtkrant’.

Al zit de voordeur met drie sloten in het slot en is er ergens een ervaren inbreker in het horst van de nacht drukdoende met een anti-inbraakstrip, via de brievenbus is elk huis dag en nacht toegankelijk voor een leuk bericht. In het begin had ik als krantenjongen maling aan nee/nee-stickers op de brievenbussen, want onze krant heet immers de Dwars. Maar tijdens een etentje bij een vriendin in de Pijp kwam ik erachter dat die stickers er met een goede reden zijn opgeplakt: ‘het aanbod van reclameefolders is groter dan het volume van mijn postbakje,’ vertelde ze. Dus geen reclame, maar wel Stadsblad De Echo. En zo glipt de reclame toch nog slim het huis binnen, want De Echo bestaat zowat voor de helft uit advertenties.

Lichtkunst in Park Frankendael
De ‘Tragedie van de tuin huiseigenares’, van Fleur van Greuningen en Willem Sjoerd van Vliet, is één van de zestien lichtkunstwerken van het Festival. Het is geïnspireerd op Gerrit Achterbergs gedicht, ‘Ballade van de gasfitter’, waarin de aantrekkingskracht van warm verlichte ramen in de winter een rol speelt. Alleen door het dak van de kleine tuinkas kwam licht, nieuwsgierig keken de bezoeker naar binnen om verrast te worden met bijna niks, een lege kas met een diffuus plasticzeil op de grond waar een tekst doorheen scheen die niet goed te lezen was. Met tussenpauze werd er lucht onder het plasticzeil geblazen waardoor de vloer veranderde in een dansend wolkendek. Zodra de luchtstroom ophield, werd een nieuw gedeelte van de tekst zichtbaar. De meeste bezoekers waren enthousiast, of gewoon blij om met de hele familie gezellig door het Park Frankendael te struinen.

Lichtkunstwerk de ‘Tragedie van de tuin huiseigenares’

Vingervlug in de stilecoupé
Opnieuw schuif ik behendig een nieuwe Dwars door de buurtkrant in een van de vele brievenbussen aan de Kramatweg. Eigenlijk is het woord brievenbus niet van deze tijd, want de meeste brieven zijn tegenwoordig berichtjes geworden die via e-mail of via de sociale media worden verstuurd. Vroeger waren er nog niet zoveel berichtjes, maar sinds de opkomst van de sociale media vliegen ze ook mij om de oren, razendsnel door de stiltecoupé in de intercity naar Utrecht Centraal.

Ik kijk over de rand van ‘Dwarskrant’, en tegenover mij zit een Aziatisch meisje van ongeveer zeventien jaar, haar ogen flink aangezet met eyeliner, wimpers vol in de mascara, de lippen knalrood, leren jack, strakke spijkerbroek, paarse laarsjes met een stevige hak. Tussen haar zwarte lange haren komen aan beide kanten van haar hoofd witte draaitjes tevoorschijn, die verbonden zijn met een iPhone.

Terwijl ‘Maximal Crazy’ van DJ Tiësto haar brains masseert weet ze vingervlug met haar wijsvingers letters te raken op het schermpje van haar smartphone. In Utrecht Centraal stappen wij beiden uit, zij laat een wolk Coco Chanel achter in de stiltecoupé en ik dit bericht van een krantenjongen uit Amsterdam-Oost.

Kerstverlichting in Amsterdam-Oost

Oliebollenkraam hoek Ringdijk- Linnaeusstraat vlakbij de Jumbo      Fotografie: Henk Loendersloot

Tekst: Daan van Pagée

De kerstlichtjes weerspiegelen in de etalageruit van Tabaksspeciaalzaak Dennis Voet in de Dapperstraat: ‘Koop hier uw winnende Oudejaarslot’. Het voelt als een nederlaag, maar toch stap ik de winkel binnen en beland in een wolk van tabak en drukinkt…

Ook binnen de Tabaksspeciaalzaak van Dennis Voet branden de kerstlichtjes. Een speciaalzaak, want je kunt er een winnend Oudejaarslot kopen. In 2011, 2012 en in 1213 heb ik ook al eens geprobeerd een winnend Oudejaarslot te kopen. Kerst vieren met een Oudejaarslot op de schoorsteenmantel, samen met een wenskaart van een vriendin uit een ver verleden; fijn dat ik je even mocht aanraken… Ik leefde in de sprookjeswereld van Anton Pieck en dat is aangenaam veilig.

Winkelcentrum Oostpoort
Twee jaar lang mocht ik in het huisje van de Kerk wonen in de Smidsteeg 1, vlak bij de grote kathedraal van Monnickendam. Nu woon ik weer in Amsterdam-Oost en dat is een heel ander verhaal. Want wanneer ik op de website van de Staatsloterij de zoekmachine naar verkooppunten voor Staatsloten laat zoeken vanuit de Smidsteeg in Monnickendam, binnen een straal van vijf kilometer, dan heb ik slechts één mogelijkheid: Top Toys, Zuideinde 6. Mocht ik in deze speelgoedwinkel, waar ze naast de Lego, Nintendo en Playmobil ook populaire magazines, sigaretten en Staatsloten verkopen, niet terecht kunnen voor een Oudejaarslot omdat ze op de wintersport zijn, dan zal ik Monnickendam door de striemende kou van Anton Pieck moeten verlaten, om via Katwoude naar Volendam af te reizen om het eerstvolgende verkooppunt voor Staatssloten te vinden in Volendam.

Wanneer ik met de zoekmachine van de Staatsloterij
dit proces herhaal, maar nu vanuit de Bron Kerk aan de Middenweg vlak bij Park Frankendael, dan bedekt
 het zoekresultaat direct héél Amsterdam met oranje ballonnetjes met dat witte visje erin. Zelfs in een straal van twee kilometer rond de Bron Kerk kan ik al kiezen uit meer dan vijfentwintig verkooppunten en een besluit nemen waar ik dit jaar mijn Oudejaarslot ga kopen. Bijvoorbeeld bij Vivant Aisha Ma in de Linnaeusstraat. Of bij de Appie op het Land van Cocagneplein, in het nieuwe winkelcentrum Oostpoort.

Wereldreis
Fijn dat er een overheid bestaat die een loterij met
 een hoofdprijs van 30 miljoen belastingvrij wil organiseren. Door die Staatsloterij heb ik nu de mogelijkheid om binnen een bepaalde periode gezellig met familie en vrienden te fantaseren over wat ik met die 30 miljoen belastingvrij allemaal zou kunnen gaan doen. Elke avond met hen gezellig uit eten bij de Chinees bijvoorbeeld, of een wereldreis maken…

Ja, dit is weer de periode waarin ik mijzelf een potentiële winnaar mag voelen met dat Oudejaarslot op zak. Ook studenten uit het Science Park doen mee en bouwvakkers, postbodes, ambtenaren van
 de burgerlijke stand, docenten uit het basis- en voortgezet onderwijs, de bakker, de buschauffeur, bezoekers van buurtrestaurant de Kraaipan, een pianist uit de Eerste Van Swindenstraat, en de notaris zelf.

Ik wil je zien!
Met zo’n Oudejaarslot inclusief mijn favoriete eindcijfer in de binnenzak van mij colbert is de kerst pas écht goed begonnen. Op mijn oude stadsfiets beweeg ik me als potentiële winnaar van de Oudejaarsloterij in de richting van de Dominicuskerk in de Spuistraat. Want daar ben ik als uitkeringsgerechtigde van harte welkom. Misschien zit ik dit kerstfeest wel weer naast Maria, ook ruim in de vijftig. Ze is actief geweest in het vluchtelingenwerk en heeft theologie gestudeerd. Ze leeft net als ik van de gave van de samenleving in de vorm van een UWV-uitkering. Maria is blij om weer tussen de mensen te zitten, want thuis alleen wordt ze stapelgek van de bovenburen. Haar huis is nogal gehorig en als fijngevoelig ‘eenzaam’ mens komt elk klein geluidje als een mokerslag binnen, vertelde ze mij in een bomvolle Dominicuskerk op het kerstdiner van 2014.

Pierre Cuypers
De Dominicuskerk is niet zomaar een doorsnee kerk. Ten eerste is de architect van deze kerk dezelfde Pierre Cuypers die het Centraal Station heeft ontworpen, waar elke werkdag en in het weekend duizenden passanten en toeristen kunnen genieten van de vele fraaie details die er in zijn architectuur te ontdekken zijn. Ook het Rijksmuseum is van zijn hand, waar eerder dit jaar President Obama zijn toespraak hield voor de Nachtwacht van Rembrandt. Naast invloedrijke gebouwen heeft Pierre Cuypers ook de troon in de Ridderzaal ontworpen, waar Willem-Alexander ieder jaar de troonrede mag uitspreken van de minister-president.

Ten tweede is de Dominicuskerk bijzonder omdat de kerk ook op zondag vol zit met mensen. Gelovigen die door het Vaticaan de laan uit zijn gestuurd, omdat ze door hun eigen ervaring tot de ontdekking zijn gekomen dat onze taal en dus ook die van de Bijbel maar betrekkelijk is. In de Dominicuskerk worden Bijbelse verhalen niet letterlijk verstaan, maar als expressie van de levenservaringen van mensen, zo is te lezen op de website van de kerk (www.dominicusamsterdam.nl).

Avondjurk
Welke avondjurk zou Maria gaan uitzoeken in de PC Hooftstraat voor het kerstdiner van 2018 wanneer ze dit jaar de hoofdprijs van 30 miljoen belastingvrij wint?… Ronde hals en schouderbanden die op de rug kruisen, met hoge split in de zij? Tussen de vele honderden mensen in de Dominicuskerk koos Maria voor een uitkeringsgerechtigde, ik keek haar oprecht in de ogen. Een arrenslee bracht ons via het Damrak langs de Bijenkorf naar de Gouden Bocht in het centrum van de stad, om één nacht samen te zijn… En hoe zou het kerstdiner er in 2018 uit zien wanneer alle uitkeringsgerechtigden in de laatste nacht van 2017 dertig miljoen belastingvrij uitbetaald zouden krijgen in deze rechtstaat? Een uitgestorven Sint-Pietersplein in Rome met voor het raam de machtigste man uit Vaticaanstad, zijn ‘heilige gewaad’ in duizend stukken, wanneer op de valreep naar het nieuwe jaar alle gelovigen hetzelfde lot zou treffen in de nacht van de Staatloterij?

Kerstcadeautjes
Nog 10 dagen te gaan. Ik besluit dit jaar mijn Oudejaarslot, te kopen bij de Primera aan de Middenweg. Hier kocht Theo van Gogh als vaste klant zijn Gauloises sigaretten, zijn opiniebladen en de Vanity Fair, voordat hij naar zijn werk zou gaan… Met een nog warm Oudejaarslot in mijn handen stap ik de kou in. Ontelbare dikke sneeuwvlokken dwarrelen als een glimlach van Anton Pieck uit de hemel, de Middenweg wordt een sprookje. Kerstverlichting in Amsterdam-Oost, duizenden kerstlichtjes hangen hoog aan weerszijden van de Middenweg, tussen behoeften en verlangen. Kinderen juichen van vreugd met beide handen in de verse sneeuw. De oliebollenkraam verspreid zijn geur op de hoek Ringdijk- Linnaeusstraat. Een goed geklede dame wandelt vrolijk met kerstcadeautjes de HEMA uit, terwijl een man op zijn fiets balanceert, met één hand aan zijn stuur, de andere rust op het kerstpakket van zijn baas. Ik volg het spoor van zijn fietsbanden in de sneeuw, een Labrador piest er een gele plek in.


The Sound of Music
De allersterkste mens uit onze samenleving op gelijke voet met de zwakste en 
alles daartussenin. Weerloos in handen van de overheid, via dat ene kwetsbare Oudejaarslot op zoek naar vrijheid in het laatste uur van het jaar. De notaris graait met beide handen in een glazen bak vol met favoriete eindcijfers. Gevuld met hoop en verlangen naar beter. En thuis zitten de kinderen veilig op de bank, The Sound of Music op tv. Cadeautjes in goudpakpapier met een rode kerststrik erop onder een stervende dennenboom vol engelenhaar; hij heeft alles gegeven, zijn leven lang, door weer en wind. Kerstverlichting in Amsterdam-Oost, vrede op aarde in mensen en oliebollen een welbehagen en een gelukkig 2022!